مغول در این شهر ایرانی شد؛ گشتی در مراغه
- توضیحات
- دسته: ایران‌شناخت (گردشگری)
- منتشر شده در یکشنبه, 25 ارديبهشت 1401 01:45
- نوشته شده توسط مدیر ایران بنیاد
- بازدید: 76
محمد مطلق
۷۵۰ سال پیش در مجموعه علمی رصدخانه مراغه که دانشگاه و پژوهشگاه بزرگی برای تمام علوم بود، علامه حلی مجتهد بزرگ شیعه و علامه قطب‌الدین شیرازی پزشک و فیلسوف شافعی مذهب و فومن جی و گوش وسین، دو دانشمند بودایی چین و سموال بن یحیا مسیحی مراکشی و… کنار هم می‌نشستند و شیخ اشراق و امام فخر رازی با دو دیدگاه فلسفی، دانشجوی یک کلاس به استادی مجدالدین جیلی بودند.
مراغه فقط پایتخت ایلخانی نیست، پایتخت رواداری ایرانیان هم هست. دیروز به چهار برج مدور، کبود، سرخ، غفاریه و مسجد و کلیسا و معبد بودائیان و مهرابه مهرپرستان سر زده‌ام و امروز می‌خواهم به موزه ایلخانی بروم که موزه‌ای ملی است و یک آرامستان قدیمی در بنایی زیبا با معماری دلنشین دوره زندیه که بزرگان بسیاری در آن خفته‌اند.
یعقوب طالبی رئیس اداره میراث فرهنگی مراغه را در کلاس درس راهبان کلیسای هوانس مقدس ملاقات می‌کنم، کلیسایی که پس از کوچ ارمنی‌های خیابان ارمنستان این شهر به تبریز و تهران، مرمت و به اداره میراث فرهنگی تبدیل شده است. او درباره این کلیسا و فرهنگ رواداری مردم مراغه می‌گوید: «هوانس نام ارمنی یوحناست که بعد از مسیح(ع) از محبوب‌ترین شخصیت‌های مسیحیت است و یکی از اناجیل چهارگانه هم به نام اوست. پی و پایه‌های کلیسا نشان می‌دهد بنا بسیار قدیمی است و از آنجایی که مادر هلاکو مسیحی بوده احتمالاً ساختمان اصلی متعلق به ۷۰۰ سال پیش باشد. اما با توجه به مرمت و بازسازی یک قرن پیش، ما این کلیسا را به‌عنوان بنایی ۱۰۰ ساله می‌شناسیم که تا ۲۰ سال پیش هم فعال بوده است.
در کل انبوه کلیساهای منطقه آذربایجان و در مراغه وجود کلیسا و مسجد و معبد بودائیان و مهرابه مهرپرستان و همین طور حضور فرق مختلف عرفانی و همنشینی اقوام بویژه زمانی که مراغه مرکز شهرستان‌های دور و بر بود، نشان می‌دهد فرهنگ رواداری در این منطقه مخصوصاً مراغه تا چه پایه بوده است.»
در آرامستان آقالار نخستین چیزی که به چشمم می‌آید قبر شهید سالار یحیی‌پور است. بر سنگ مزار وی نوشته شده: «فرمانده معظم نیروهای آذربایجان، آرامگاه شادروان شهید عبدالحسین سالار یحیی‌پور که در شب دوم آذر ۱۳۲۴ به‌دست بیگانگان شهید شد.» فرقه دموکرات آذربایجان شهریور همان سال به سرکردگی پیشه‌وری و با فرمان محرمانه کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی، در تبریز اعلام موجودیت کرد و با پایمردی آذربایجانی‌ها و شهدایی همچون یحیی‌پور، یک سال بعد در ۲۱ آذر ۱۳۲۵ برافتاد و پیشه‌وری نیز به شوروی گریخت.
آرامستان آقالار درواقع آرامگاه میر عبدالفتاح موسوی مراغی شاعر قرن دوازدهم و از معاصران شاه سلطان حسین آخرین پادشاه صفویه است که قبر‌ش با سنگ سفید بزرگی از قبور دیگر تفکیک شده است. در زمان زندیه بنایی آجری با گنبدی به‌غایت زیبا بر چهار ستون و نیم گنبدی در هر ضلع با ازاره‌های سنگی و طاق‌نماهای قرینه به ارتفاع پنج متر بر قبر میرعبدالفتاح ساخته شد و رفته‌رفته بزرگان شهر در کنار او آرمیدند تا اینکه نام آرامستان شد آقالار یا آقایان. اما در قبرستان آقایان، بانوانی از خاندان بزرگ و سرشناس نیز خفته‌اند از جمله اقدس‌السلطنه مجتهدی صبیه حاج میرزا فضل‌الله مجتهد متوفی ۱۳۵۳ که تقریباً جزو آخرین خاکسپاری‌هاست و پس از آن بنا به‌عنوان موزه قبرستان، در اختیار اداره میراث فرهنگی قرار گرفته است.