تو از این دشت خشک تشنه روزی کوچ خواهی کرد
و اشک من ترا بدرود خواهد گفت.
نگاهت تلخ و افسرده است.
دلت را خار خار نا امیدی سخت آزرده است.
غم این نابسامانی همه توش وتوانت را زتن برده است.
بسی خوانده ای وصف گندآوران که بردندگوی از سرسروران
به پیکار دشمن فشردند پای تبه ساخته دستبرد سران
کنون بشنوازفتح خونینه شهر که یکچند تازید دشمن برآن
استاد ادیب برومند ، شاعر ملی ایران به مناسبت بزرگداشت مقام فردوسی “شعرواره‌ای” سروده اند؛ این اثر ضمن بزرگداشت مقام شامخ فردوسی ، سرمشقی برای علاقه مندان به شعر نو نیزمی باشد. امیدواریم با نشر این اثر گامی کوچک در جهت اشاعه هنرواشعار میهنی این شاعرملی برداشته باشیم.
الا ای سخن‌سنج بیداربخت / که بردی به فردوس جاوید رخت
تو بالیده در عهد سامانیان / سگالیده در کار ایرانیان
ارغوان، شاخه همخون جدا مانده من
آسمان تو چه رنگ است امروز؟
آفتابی ست هوا؟
وطن یعنی چه، یعنی دشت صحرا؟
وطن یعنی چه، یعنی رود دریـــــــا؟
وطن یعنی چه، یعنی باغ، بیشـــــه؟
وطن یعنی چه، یعنی کشت، ریشــه؟
زرتشت ! ایران خراب است، حیف ای روان پاک زرتشت، این کشتی در گرداب است
حیف از این آب و خاک زرتشت
امشب همه غم‌های عالم را خبر کن!
بشنین و با من گریه سر کن،
گریه سر کن
ای جنگل، ای انبوه اندوهان دیرین!
ای چون دل من، ای خموش گریه آگین!
هلا ای وطن شادی ات کم مباد
به سیمای آزادی ات غم مباد
جهان دل افسرده را جان تویی
چوجانم نباشد، جهانم مباد
ترانه آذربایجان یکی از ساخته های عارف قزوینی شاعر و ترانه سرای ملی عصر مشروطه است. این تصنیف هنگام قیام آذربایجان و ریاست وزرایی وثوق الدوله سروده شد چون او گفته بود که « آذربایجان عضو فلج ایران است »! ترانه سرود آذربایجان که بازگو کننده مهر ایرانیان به آذربایجان پاره تن میهن است به شیوه ترانه سرایی دوره قاجار ساخته شده است. عارف در این ترانه همچنین از مردم تبریز به نمایندگی از شیرزنان و شیرمردان آذری که در برابر دشمنان ایستادگی می کنند، می خواهد که برای پایداری خود پیوسته به ریشه های فرهنگی و زبانی مشترک همه ایرانیان مهر بورزند. این ترانه سرود را می توانید در اینجا بشنوید و متن کامل آن را در ادامه بخوانید:
