سلسله اشکانی (حکومت:۲۵۰ پیش از میلاد تا ۲۲۴ میلادی) که با نام امپراتوری پارتها نیز شناخته می‌شود، یکی از قدرتهای سیاسی و فرهنگی ایرانی بود که به نام بنیانگذارش، اشک نامیده شده است. این حکومت در قرن سوم پیش از میلاد به دست اشک ـ از پهلوانان خراسانی ـ در شمال شرقی ایران تأسیس گردید.
ارتش پیاده ساسانی را از میان روستاییان بر می گزیدند. آنان را پایگان می خواندند. هر گروهی بفرماندهی بنام پایگان ـ سالار ایفاء می‌کرد و کارشان پاسداری از کاروان خوراکی و نیاز های لشگر بود و فرمانرسانی به ارتشی ها از سوی فرمانده بالاتری بنام سروان بود و فزون بر آن یورش به دژ ها و کندن کـَندَک ( خندق) کار ایشان بود .
Azizoddin Nassafi or Nakhshabi, the 7th century HQ (12th century) scholar is one of the greatest Iranian scholars ever to have lived on this earth. Unfortunately exact details about his life are not available today but his major works survive and the main points about his life are known
در سال‌های اخیر کتاب شعری موسوم به دیوان ختائی به شاه اسماعیل صفوی نسبت داده شده است و گروهی بر این تصورند که شاه اسماعیل شاعر بود و با تخلص ختائی شعر می‌سرود. در این مجال کوتاه به صورت مختصر در صدد بررسی محورهای کلی دلیل شاعر نبودن شاه اسماعیل هستیم و علاقه مندان می توانند به آثار و کتب پژوهشی در این زمینه مراجعه کنند.
جنبش ابومسلم و انتقال حکومت از امویان به عباسیان دو نتیجه‌ی مهم در بر داشت، نخست این‌که این جنبش، آغازگر جنبش‌های ملی دیگری در خراسان و سیستان گشت، دیگر این‌که منجر به بنیاد دولت عباسی گردید و چهره‌های ایرانی را در سازمان کشوری و لشگری خلافت داخل کرد.
در عصر تاریخ و در میان کشورهای تاریخ‌ساز و نام‌دار، شاید هیچ سرزمینی و مردمی چون ایران و ایرانی، قوس زندگی و سرنوشتی چنین پرفراز و فرود نداشته است. شاید هم تنها سرزمین ایران و ایرانیان باشند که در چهارراه حادثه و بادخیز بلا، آن همه بلاهای بنیان‌کن را از سر گذرانیده و هنوز هم بر بنیاد و ریشه‌های کهن تاریخی و اعتبار و پشتوانه‌ی فرهنگی خود برجا و استوار مانده‌اند.
برگرفته از ایرانبوم.... فصل‌نامه فروزش، شماره پنجم (زمستان 1391)، رویه 56 تا 65
دکترامیر نعمتی لیمایی
دکترای تاریخ
شناخت بارزه‌های اصلی تمدنی هر ملت برای مردمش، در حقیقت نوعی خودشناسی و آگاهی از ریشه‌های هستی و موجودیت هر فرد و شناسنامه‌ی ملی آن قوم است. ناگفته پیداست این امر برای مردمان سرزمین‌هایی چون ایران که وارث فرهنگی بسیار غنی و سرشار بوده‌اند بایسته، شایسته و ضروری است. از این رو، در این جستار کوتاه تلاش بر آن است تا یکی از نمودهای اصلی تمدن یعنی وضع فرهنگ، دانش و آموزش در یکی از مقاطع پرحادثه و حساس تاریخ ایران یعنی روزگار فرمان‌روایی مغولان مورد بازبینی قرار گیرد. به واقع، توجه به اثرات واقعه‌ی هجوم چنگیز و هم‌چنین حکومتِ به تقریب دراز‌مدت بازماندگان او بر ایران‌زمین نویسنده را بر آن داشت تا دریابد تکلیف اوضاع تمدنی و فرهنگی سرزمینی که اندک زمانی پیش‌تر از تابناکی و رخشندگی افزون برخوردار و اندیش‌مندان و دانش‌مندانی چون پور‌سینا، ابوریحان بیرونی، رودکی، بیهقی، زکریای رازی، خیام، فردوسی، ابوالوفا بوزجانی، خوارزمی، طبری، ابوعلی مسکویه و... را پرورانده بود چه شد؟ آیا هم‌چنان که دولت از دست رفت فرهنگ نیز از دست رفت؟ آیا دانش و دانش‌پژوهی به کلی کنار نهاده شد و یا آن‌که به‌سان روزگاران پیشین به پیشرفت خویش ادامه داد؟ فرهیختگان و اهالی فرهنگ ایران‌زمین در این میان چه نقشی ایفا نمودند؟
برگرفته از تارنمای ایرانچهر
شاه تهماسب
۴۷۹ سال پیش در چنین روزی ۱۳ ژوئیه ی ۱۵۳۴ ، نیروهای سلطان سلیمان عثمانی درجریان لشکرکشی دوم این امپراتوری به ایران ، شهر تبریز را تصرف کردند .« قاضی احمد قمی » از قتل عام هفت تا هشت هزار نفر از مردم بی‌گناه تبریز سخن گفته است . وی می‌نویسد : « تمامی ینکچریان خود را به کوچه‌ها و محل‌ها انداخته ، هر کس را به نظر درآوردند به درجه شهادت رسانیده و از دیوار باغچه به خانه‌ها درآمده هر کس را که در نقب‌ها و زیرزمین‌ها پنهان شده بود ، بیرون آورده به قتل رسانیدند (….)
از جمله بندهای بزرگ دره درودزن یکی هم بند رامگرد بوده است. علت این که آن را بند رامگرد می‌خوانند این است که آب رودخانه کر از پشت این بند به زمین‌های پهناور و حاصلخیز رامگرد می‌رسیده است. نام بند رامگرد در طول تاریخ چند هزار ساله آن، بارها تغییر کرده است.
خواجه چون در رأس اوقاف ایلخانی قرار داشت، یک دهم اوقاف را جهت فراهم کردن هزینه‌های رصدخانه قرار داد و بنیه مالی مستمر و قوی بر آن فراهم آورد. به علاوه مبلغ بیست هزار دینار آن روزگار را جهت تعمیر و تهیه اسباب و آلات خرج کرد. از جهت فراهم کردن نیروی انسانی متخصص و متبحر نیز برای خواجه فرصت مناسبی پیش آمد؛ زیرا نخست محل و موقعیت مناسبی برای دانشمندان و فرهیختگان قلمرو اسلامی جهت پژوهش‌های علمی فراهم شد. دوم پس از چند دهه امنیت لازم همراه اکرام و احترام برای علما و خردورزان اسلامی با جلب نظر خان مغول ایجاد شد. لذا خواجه با حمایت و فرمان هولاکو حدود صد و بیست تن از علمای علم نجوم را از اقصی نقاط مختلف به مراغه دعوت کرد و ضمن اکرام و احترام فراوان آنان را در مساکن مجلل منزل داد.
