سرزمین ماد که در کتیبه‌های عصر هخامنشی تحت عنوان «مادا» و در آثار مورخان یونانی «مذیا» آمده است، در کتیبه سلمانسر سوم مربوط به سال 835 پیش از میلاد «آمادای» ذکر شده است...
از اوستا و کلیۀ کتب دینی پهلوی و داستان ملی و مورخین قدیم ابدا شکی نمی‌ماند که ایرانیان و تورانیان هر دو از یک نژاد بوده‌اند. بنا به سنت بسیار کهنی ایرانیان و تورانیان هر دو از یک دودمانند، و سلسله نسب پادشاهی توران به فریدون پیشدادی پیوسته است،
بابل سرزمینی است که در جنوب میانرودان جای دارد. این سرزمین در بخشی از اوستای کهن (رام یشت) به صورت کویرینتَ، بَوری در آبان یشت، سومر در اسناد گوناگون میانرودانی و استوانه کورش، بابل و کلده در نوشته هایی از میانرودان، بابیروش در نوشته های پارسی هخامنشی، بابولنیا Babylonia در نوشته‌های یونانی و بابل در نوشتگان پهلوی ثبت شده است.
الف) گفتار دیگران:
چون ما خاموش نشسته‌ایم، میدان برای هرگونه داوری بیگانگان، و پیروان ایرانی آنان گشاده است، و چنین است که اوستا را که کهن‌ترین نمونه‌ی دفتر و دیوان جهان است، برای کهن بودن با داستان هومر هم‌زمان می‌شمارند!
[شادروان] پرویز ناتل خانلری میگوید:
برگرفته از فصل‌نامۀ فروزش شماره سوم (تابستان 1388)، رويه 42 تا 47
نمایی از آرامگاه سردابه‌ای شکل الیمایی در گلالک شوشتر
سورنا فیروزی
شناخت سرزمین‌های عهد کهن در بررسی هویت تمدن‌های باستانی به هنگامه‌ای خاص، بسیار اهمیت دارد. زیرا می‌توان از این راه، پیشینۀ ملت‌ها و ارتباطات آنان با یکدیگر را در مناطق گوناگون ارزیابی نمود. از این رو، در این نگاشته به دور از هر گونه صدور قانون و قطعیت موضوعی، ما به بررسی بوم‌نگاری (جغرافیا) سیاسی از نظر سومریان و همسایۀ شمالی آن، اکد می‌پردازیم.
اروپایی‌ها به هرودوت لقب پدر اتریخ را داده‌اند. اما بسیاری از خاورشناسان و ایران‌شناسان او را دروغ‌گوی بزرگ می‌دانند. البته باید به یاد داشت که هرودوت در قلمرو شاهنشاهی ایران به دنیا آمده بود و شهروند دولت ایران به شمار می‌رفت، گرچه از نظر نژادی، یونانی تبار بود.
در دورانی که دولت روم در اوج توانمندی و جهان‌ستانی خود قرار داشت، کنسول‌های زمامدار رومی پس از چیرگی بر اروپا، متوجه شرق شدند و به قصد رسیدن به هندوستان، خیال در هم شکستن قدرت ایران را در مغز پختند. آنان در انجام این خیال، دست به توسعه ارضی در شرق گشادند و با لشگر‌کشی‌های پی‌درپی، مبادرت به جنگ‌های متعدد و طولانی با ایران کردند. چنان که تا پیش از رسیدن « اوکتاویوس اگوست»1 به مقام امپراتوری روم، حکومت‌های کنسولی آن کشور به علت فزونی طلبی‌های جنون‌آمیز دو تن از رهبران خود، سه جنگ بزرگ را بر ضد ایرانیان اشکانی تدارک دیدند و به انجام آن مبادرت ورزیدند.
نام « جندی شاپور» معرب «گندی شاهپور» است که جغرافیدانان اسلامی آن را به وفور نعمت و خصب نخل و زرع و داشتن رودهای بسیار ستودهاند. اما در عصر ساسانی «جندی شاپور» را «وهاند یوشا یوهر» میگفتند که به معنی «به ازانطاکیه»
«کرمان» با «کارمانا»، در زبان فارسی باستان، نام منطقه‌ای باستانی در حد فاصل نواحی مرکزی ایران و سرزمین «گدروزبا» (Gedrosia) است. بخش شمالی این سرزمین، منطقه‌ای است بی‌نهایت فقیر، چنان که امروز نیز آن را «دشت لوت» یا بیابان تهی می‌نامند، اما نیمه‌ی جنوبی آن چنان که مورخان یونانی آورده‌اند، منطقه‌ای حاصلخیز و پربرکت بود و از جمله رودخانه «هیکتانیس» که در این منطقه دارای ذرات طلا بود،
