توسعه یکی از مفاهیم جاری و پر مصرف است؛ از مطالب روزنامه‌ها و نشریه‌ها گرفته تا متون سیاسی، اداری و علمی، از محاورات روزمره تا مناظره‌های سیاسی و فرهنگی همه و همه به این مفهوم ارجاع می‌دهند.
آریائیان باستان، آنانکه پیش از یورش بابل باستان (= اژی دهاک، ضحاک) میزیستند، همه از یک نژاد بودند و نژاده... و هیچ نشان، از تیره‌های گوناگون در میان آنان، در دست نیست.
گروهی اندک که سخت بر ترکی‌بودن زبان مردم آذربایجان از گذشته‌های بسیار دور پافشاری می‌کنند، دست در کار ساخت ریشه‌های ترکی برای نام روستاها و شهرها و... شده‌اند و نیز می‌کوشند نام‌های آشکارا فارسی را ترکیزه (ترکی‌گون) نمایند و برای نمونه با نوشتن: سییاری به جای سیه‌رود، مرداناغیم به جای مردان قم، آراز به جای ارس و... چهره‌ای ترکی به این نام‌ها بدهند.
بخش‌هایی از غرب ایران محل سکونت اقوام و ایلات کُرد است و قسمت‌هایی از آن حدود در سال‌های پس از پیروزی انقلاب با مسائل و مشکلات عدیده‌ای روبرو بوده است.
تو آذربایجان!ای مرزبان قبله زرتشت
تورا ای پاسدار میهن از دشمن
تورا هم دوست می‌دارم
دکتر محمد استعلامی
چندى پیش ترجمۀ فارسى کتاب تاریخ ایران از دوران باستان تا پایان سدۀ هیجدهم، نوشتۀ ن و. پیگولوسکایا،آ.یو.یاکوبوسکى، اى.پ.پطروشفسکى، ل.و.ستریوا،آ.م.بلنیتکى بدستم رسید که از زبان روسى برگردانده شده و مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعى آنرا به چاپ رسانیده است. در همه جاى این کتاب سرزمین باستانى آلبانى1 که آران و شیروان نام داشته «آذربایجان شمالى» نامیده شده است.
راوی آدم‌های «سه‌قران وصناری»
حکایت‌های بلوچستان در گفت‌وگو با دکتر محمود زندمقدم
بحث ما برای نفی و اثبات نظریه‌ی خاصی نیست، بلکه تشریحی است علمی و مستند برای کسانی که می‌خواهند تاریخ و پیشینه‌ی زبان و گویش مردم آذربایجان را بشناسند، و درسی است برای آنان که پندارهای نادرست درباره‌ی زبان آذربایجان دارند و ریشه‌ی تاریخی و اصل دیرین زبان ایرانی این سرزمین را با تردید تلقی می‌کنند.
علمای تاریخ و نژاد بر استواری این رأی که تیره‌های « کرد» از اصیلترین تیره‌های ایرانی هستند اتفاق نظر دارد.
نخست این که نوشته‌ی کسروی و عنوان رساله‌ی او «زبان باستان آذربایگان» این تصور را ایجاد کرده که این زبان خاص آذربایجان بوده و در خارج از گستره‌ی جغرافیایی آذربایجان کسی بدان زبان سخن نمی‌گفته و آن را نمی‌فهمیده است.
