این گفت‌وگو سی‌سال و اندی پیش انجام شده است زمانی که باباجان غفورف، سیاست‌مدار و دانشور تاجیک (1909-1977) برای نخستین و آخرین بار به ایران آمد. آن زمان او 64 ساله بوده و دو سه سال بعد شنیدم که گویا در خود تاجیکستان درگذشت.
قلمرو ایران بزرگ، به علت وجود منابع انسانی و طبیعی سرشار، منابع عظیم انرژی (نفت و گاز)، قرار گرفتن در مسیر راه‌های بین‌المللی، منابع کشاروزی، بازار مصرف گسترده و... دارای اهمیت فوق‌العاده‌ی جغرافیای سیاسی (ژئوپلیتیکی) و جغرافیای زیستی (ژئواکونومیکی) در سده‌ی بیست‌ویکم است.
شناخت جمهوری «اوستیا» از هر جهت برای ما ایرانیان دارای اهمیت است. این جمهوری در قفقاز شمالی و وابسته به روسیه است و زبان آن، آسی، از خانواده‌ی زبان‌های ایرانی و خویشاوند با زبان ماست. آس‌ها خود را «ایر» (مفرد ایران)، زبان خود را «ایرانی» و میهن خود را «ایرستان» یا «ایرانستان» می‌خوانند. جز «ایر» در این نام‌ها که از ماده‌ی آریا (arya)ی ایرانی باستان جدا شده و نام قومی همه‌ی مردمان ایرانی‌زبان است، آس‌ها تنها بازماندگان شاخه‌‌ی شمالی اقوام ایرانی‌زبان به‌شمار می‌آیند. نوشتار زیر که تا حد زیادی کوتاه گشته از مجله‌ی «مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز» برگرفته شده است.
افغان نام قومی است که دست‌کم زبان آن قوم از خانواده‌ی زبان‌های ایرانی است. افغانان را در هند «پانان» و در آثار دهه‌های اخیر افغانستان و دیگر جاها «پشتون» می‌نامند. تا پیش از ذکری که ابوریحان بیرونی در «تحقیق ماللهند» از آنان کرده است، تنها در یکی دو اثر هندی از این قوم کوه‌نشین یاد شده بود و آن هم به‌این سبب که هندیان با افغان‌های قدیم پیوندهای مذهبی و سیاسی داشته‌اند. اما قدیمی‌ترین نوشته به این زبان، در کتاب چندزبانه‌ی «خیرالبیان» دیده می‌شود که تنها پانصد سال از تألیف آن می‌گذرد.
ادامه مطلب: بازجُستی دربارهٔ یک سهل‌انگاری تاریخی - افغان، افغانی یا افغانستانی...؟
وحیه‌ی مردم تاجیک در ازبکستان به اندازه‌ای که در بیرون از آن در صحبت‌هایی راجع به وضع زبان پارسی در ازبکستان بیان می‌شود، بدبینانه نیست. روحیه‌ی مقاوم مردم تاجیک در طول بیست سال گذشته تغییر نکرده است. اگر هم تغییر کرده، همگام با همان تغییران اجتماعی و سیاسی در داخل تاجیکستان بوده و با تحولاتی که میان دیگر قومهای ازبکستان رخ داده ، متفاوت نیست...
گزارش اداره مفتی گری ترکیه: آذری های شیعه ساعات شرعی و اعیاد را با ساعات شرعی ایران هماهنگ می کنند.
پیشینه تاریخی آذربایجان و ناحیه‌ای که اکنون به نام آذربایجان شوروی سابق یا جمهوری آذربایجان در قفقاز نامیده می‌شود، برای کارشناسان و دانشمندان ژئوپولتیک به روشنی آشکار بوده و اهل خرد و پژوهش را در این مقوله اختلاف چندانی نیست.
ادامه مطلب: قفقاز و دیرینه سیاسی و تاریخی آن و نقش عوامل پان‌ترکسیم و مارکسیسم در تحریف تـاریخ
بیست‌وششم شهریورماه برابر بود با نخستین سالروز درگذشت استاد محمدجان شکوری، عضو فقید پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی. استاد شکوری در سال 1304 شمسی در شهر بخارا متولد شد.
ادامه مطلب: به مناسبت سالروز درگذشت استاد محمدجان شکوری - دربارۀ زبان و ادب و فرهنگ تاجیکستان
شمار زیادی از اندیش‌مندان شرق و غرب در ارزیابی شعر پارسی بر این باورند که حافظ لسان‌الغیب با ایجاد غزل‌های آسمانی خویش اعجاز گوش‌ناشنودنی و غوغای آسمان‌خراشی در جهان فضل در پا کرد. تعبیرهایی چون: غزل ناب و یا شعر عالی به ذهن ما و قلب ما آشنایند اما محققان ادبیات جهان بر این نکته تأکید ورزیدهاند که شعر حافظ به مراتب والاتر از این گفته‌هاست. حافظ خود دست یافتن به چنین نادره‌کاری در شعر را تصریح می‌کند و گه گاه چنین به نظر می‌رسد که این جام سرشار از می ناب الاهی [الهی]، دل شاعر را نیز چون دل‌های هزاران تن از عاشقان دل‌سوخته‌ی اشعارش به وجد و شادی آورده است:
ادامه مطلب: تأثیر حافظ بر محیط ادبی بخارا و شعر نوین تاجیکستان
دکتر حسن انوری
اشاره: روز دوشنبه، دهم تیر‌ماه 1392، بیست‌ونهمین نشست ماهانۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شد. در این نشست دکتر حسن انوری، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در موضوع «ایران و جهان ایرانی» سخنرانی کرد. آنچه در ادامه آمده، متن کامل سخنرانی دکتر انوری در بیست‌ونهمین نشست ماهانۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.
